Przedsiębiorca, który chce ubiegać się o uzyskanie wsparcia ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP), musi spełnić określone warunki – dotyczy to zwłaszcza trybu wprowadzenia postoju ekonomicznego lub obniżonego czasu pracy, co wymaga współpracy ze stroną pracowniczą.
Dodany do tzw. specustawy z 2 marca 2020 r. art. 15g przewiduje wprowadzenie w zakładzie pracy przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy jako jednego z warunków, które spełniać musi przedsiębiorca, zamierzający wnioskować o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników (w tym również osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, z wyłączeniem osób samozatrudnionych oraz zatrudnionych na umowach o dzieło).
Przepisy nie pozwalają jednak na jednostronne wprowadzenie ww. rozwiązań, prowadzących w istocie do obniżenia wynagrodzeń przez pracodawcę. Dla swojej skuteczności, konieczne jest w tym celu dokonanie udokumentowanych pisemnym porozumieniem uzgodnień ze stroną społeczną (pracownikami).
Organizacje związkowe
Jeżeli u pracodawcy działają organizacje związkowe, wówczas są one reprezentantem interesów pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Zasadę tę potwierdza specustawa, która wskazuje z kim należy zawrzeć porozumienie:
- z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2 ustawy o związkach zawodowych, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
- z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2 ustawy o związkach zawodowych – jeżeli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy albo
- z zakładową organizacją związkową – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa.
Brak organizacji związkowych
Problem z jakim zetkną się przedsiębiorcy może pojawić się, gdy brak jest działających organizacji związkowych, a jednocześnie nie funkcjonuje u niego żadne stałe przedstawicielstwo pracowników.
Przedstawiciele tacy działać mogą w zakładzie pracy w szczególności, jako rada pracowników w oparciu o przepisy ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Niezależnie od tego, osoby takie wyłonione mogły zostać również przy okazji konieczności ustalania zasad ZFŚS, wprowadzania PPE lub PPK, czy innych kwestii wymagających dialogu ze stroną pracowniczą.
W razie braku organizacji związkowych, przepisy wymagają zawarcia porozumienia z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
W szczególności w mniejszych i działających stosunkowo krótko przedsiębiorstwach, przedstawiciele tacy muszą zostać wyłonieni, możliwie jak najszybciej z uwagi na konieczność dokonania uzgodnień oraz przekazania kopii zawartego porozumienia inspektorowi pracy przed złożeniem wniosku o dofinansowanie do wojewódzkiego urzędu pracy, takiej osoby/grupy osób.
Zadanie to należy do pracowników, przy czym przepisy nie narzucają tu żadnego szczególnego trybu. Ich kompetencji nie może jednak przejąć pracodawca, wskazując osoby, które miałyby reprezentować w relacjach z nim interesy zespołu.
Sposób, forma i tryb, w jakim zostaną wybrani przedstawiciele zależy już od samych pracowników.
Tak umocowane osoby będą mogły skutecznie reprezentować zespół przy zawarciu porozumienia określającego warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy. Ich należyty wybór jest niezwykle istotny, gdyż przedmiotowe porozumienie wyłącza po stronie pracodawcy obowiązek indywidualnych uzgodnień z pracownikami co do nowych warunków pracy, w tym zawarcia porozumień zmieniających lub złożenia wypowiedzeń zmieniających.
Wynika to z faktu, że w czasie i w zakresie objętym postanowieniami porozumienia do pracowników nim objętych z mocy przepisów specustawy nie stosuje się warunków zatrudnienia wynikających z ich umów o pracę, a także obejmujących ich układów zbiorowych pracy.
